Waarom ben je Cultuurbaas gestart?
“Mijn achtergrond speelt hierin een grote rol.” Ik ben geboren in Somalië en kwam in 1989 als vierjarig kind naar Nederland. Ik groeide op in Sleen, een klein dorp bij Emmen waar vooral witte Nederlanders woonden. Thuis was ik islamitisch en Somalisch opgevoed, buiten de deur was alles totaal anders. Ik pendelde voortdurend tussen die twee werelden en voelde me eigenlijk nergens echt thuis.
Wat er gebeurde, is dat ik mijn Somalische roots steeds meer wegstopte. Pas 25 jaar later ging ik terug naar Somalië. Dat was een enorm bijzondere ervaring: voor het eerst voelde ik me ergens thuis, alsof dingen eindelijk op hun plek vielen. Vanuit dat gemis is Cultuurbaas ontstaan. “Ik wilde een plek creëren waar mensen wél openlijk over hun achtergrond en identiteit konden praten.”
“Het maakt uit of je ergens alleen maar mag ‘inpluggen’, of dat je ergens echt een thuisgevoel kunt opbouwen.”
Wat doet Cultuurbaas precies?
“In eerste instantie begon het met kleine gesprekken en bijeenkomsten, maar inmiddels werken we met scholen aan grotere trajecten.” Het programma Each One, Teach One brengt leerlingen uit verschillende leefwerelden samen: gymnasiumleerlingen en jongeren met een migratieachtergrond, bijvoorbeeld binnen de scholengroep NUOVO Scholen, maar inmiddels ook daarbuiten. Inmiddels hebben we al meer dan 800 leerlingen samengebracht.
Het traject duurt vijftien weken en draait om drie kerncompetenties: intercultureel burgerschap, communiceren en persoonlijk leiderschap. Zo leren jongeren niet alleen over anderen, maar ook over zichzelf. Een docent* zei laatst: ‘Hoe belangrijk is het dat leerlingen elkaars leefwerelden beter leren kennen, met als resultaat echt wederzijds begrip? Je verstaat elkaar letterlijk beter.’ “Dat vat precies samen waarom dit zo nodig is.”
Waarom is ruimte belangrijk voor Cultuurbaas?
“Wat ik zelf altijd gemist heb, is een plek waar ik open kon praten over wie ik was. Dat gevoel wil ik anderen niet onthouden. Ruimte is daarom cruciaal: een plek waar je bij elkaar kunt komen en waar moeilijke maar belangrijke gesprekken gevoerd kunnen worden.
Via Use/space hebben we in DB55 een meeting room kunnen gebruiken. Dat was voor ons als jonge organisatie ontzettend waardevol. Het gaf ons letterlijk een ruimte om te starten, elkaar te ontmoeten en onze ideeën verder te brengen. Onze volgende bijeenkomst staat ook alweer gepland daar. Het maakt uit of je ergens alleen maar mag ‘inpluggen’, of dat je ergens echt een thuisgevoel kunt opbouwen.”
Waar werk je naartoe?
“Ik wil dat Cultuurbaas zich verder ontwikkelt tot een ontmoetingsplek waar mensen zich gezien voelen. Met events, themacirkels en gesprekken over onderwerpen als Trapped in history, familiepatronen, bicultureel opgroeien of Trapped in conversations. Het gaat om uitwisseling, maar ook om herkenning, reflectie en het overbruggen van de kloof tussen verschillende leefwerelden. Het kan helpen om bijvoorbeeld generaties in gesprek te laten gaan, om discontinuïteit, het verlies van kennis, ervaringen, waarden of emoties tussen generaties te voorkomen.
Daarnaast willen we docenten opleiden, zodat scholen onze aanpak zelf kunnen toepassen in hun onderwijs. Daarmee creëren we veel meer impact dan wij alleen ooit zouden kunnen. “Uiteindelijk gaat het erom dat jongeren zich thuis voelen in beide werelden waar ze opgroeien.”
Heb je al bereikt wat je wilde bereiken?
“Het voelt alsof we onderweg zijn.” De trainingen lopen goed en de belangstelling groeit. Maar het grotere doel, een duurzame plek creëren waar ontmoeting en verbinding vanzelfsprekend zijn, dat is er nog niet. Daar zijn mensen en middelen voor nodig.
Wat mij drijft is de overtuiging dat het systeem moet veranderen. Nog steeds worden jongeren die bicultureel opgroeien niet echt gezien of gehoord. Er is een kloof tussen eerste, tweede en derde generaties. Burgerschapsonderwijs kan daarin een sleutel zijn. Scholen moeten dit vak niet als bijzaak zien, maar als een essentieel onderdeel van de toekomst. De verandering komt niet in één dag, maar stap voor stap. Cultuurbaas wil daar een aanjager in zijn.”
* docent Erik Burgerhout, OVMZ Mavo Zeist
